“Het jongste kindje voor wie wij ooit een verstrooiing hebben verzorgd, was slechts 23 weken.”

Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken: het verliezen van een vriend(in) of geliefd familielid. Alsof zo’n gebeurtenis al niet heftig genoeg is, moet er ook nog van alles geregeld worden. En dan komt de vraag: wat doen we met de as?

Marleen van Beek is moeder van Tim (7) en Lars (3), werkt als juridisch adviseur en is oprichtster van Laatste Vlucht. Laatste Vlucht verzorgt ballonverstrooiingen, een heel andere, bijzondere manier van afscheid nemen.

Toen ik negentien jaar was, overleed mijn vader. Ik wist toen nog niets van andere mogelijkheden op het gebied van asverstrooien en was te veel met mijn verdriet bezig om mij hierin te verdiepen. Al met al kwamen wij dus op zo’n strooiveldje terecht. In de regen stonden wij daar de as op het natte gras te scheppen. Als de wind even verkeerd stond kreeg je het ook nog eens op je kleren en in je gezicht. Een zeer sombere en sfeerloze bedoening. Later bedacht ik mij dat dit toch ook anders zou moeten kunnen. Ik ben mij erin gaan verdiepen en kwam via een tv-programma (James May’s Man’s Lab) op het idee. Samen met mijn man zijn we gaan bekijken of zo’n ballonverstrooiing in Nederland was toegestaan, wat ervoor nodig was en een aantal maanden later was Laatste Vlucht geboren.

Naar de wolken
Veel mensen weten niet dat er meer mogelijkheden zijn dan een urn op de schoorsteen of verstrooien op een strooiveld van het crematorium. Wij wilden iets bijzonders. Het verstrooien van de as is het laatste moment om afscheid te nemen. Bij een ballonverstrooiing gaat de as van de overledene in een grote heliumballon (van ongeveer twee meter doorsnee). De mensen krijgen de kans om op hun eigen manier afscheid te nemen en vervolgens laten zij de ballon los. Deze zweeft omhoog naar de wolken. Bij helder weer kun je de ballon ongeveer twintig minuten volgen. Als de ballon een hoogte van ongeveer 20 km heeft bereikt zal deze uit elkaar springen, waardoor de as de vrijheid tegemoet gaat en met de wind wordt meegedragen. Van de as zul je niets meer terugvinden. Deze komt in de zogenaamde straalstromen terecht en wordt over de hele wereld verspreid.

Kinderen en afscheid
Enige tijd geleden hebben wij een ballonverstrooiing verzorgd voor een kindje van 23 weken, het jongste kindje voor wie wij ooit een verstrooiing hebben verzorgd. Dat was toch wel erg emotioneel. Ook het verhaal erachter was erg aangrijpend. Gewoon onbegrijpelijk dat zo’n kindje niet de kans krijgt om te leven.

Het mee naar huis nemen doe ik niet; gelukkig kan ik privé en werk goed scheiden. Vaak zijn de ballonverstrooiingen ook geen verdrietige bedoeling, maar meer een prachtig afscheid. Een ballonverstrooiing zorgt er juist voor dat het allemaal wat minder triest is. Op de een of andere manier maken die ballonnen toch iets bij mensen los. Het moment dat ze wegvliegen is natuurlijk wel emotioneel, maar vaak worden mensen er juist heel kalm van. Laatst hadden wij een ballonverstrooiing met een grote groep kinderen erbij. Zij hadden allemaal een kleurplaat gemaakt voor aan een ballon en hadden ieder een eigen begeleidingsballon. Het was heel ongedwongen. Er werd afgeteld van 10 naar 0 en toen lieten zij allemaal tegelijk de ballonnen gaan. De kinderen vonden het geweldig, maar begrepen ook wel dat het een moment was om afscheid te nemen van hun opa.

Nuchter
Door ons werk heb je het thuis automatisch toch regelmatig over de dood. Hierdoor gaat onze oudste zoon Tim er heel nuchter mee om. Lars is nog iets te jong om het allemaal te begrijpen. Toen wij net begonnen met Laatste Vlucht stelde hij een heleboel vragen en die hebben wij geprobeerd zo goed mogelijk te beantwoorden. Ook ik heb altijd aan Tim en Lars verteld dat opa (mijn vader) een sterretje was geworden. De ballonverstrooiing sluit hier naadloos bij aan. Het is in hun ogen heel logisch dat de as van iemand die dood is de lucht in gaat. Hoe kan je anders een ster worden? Zelf hebben zij nog geen overlijden van een familielid of huisdier meegemaakt. Dus hoe ze hier op de praktijk op zullen reageren weet ik niet. Ik hoop ook dat het nog heel lang duurt voor zij het wel mee gaan maken.

Eerste ballonverstrooiing
Onze eerste ballonverstrooiing was van een opa van goede vrienden van ons. Doordat we elkaar natuurlijk goed kenden was het heel ongedwongen en stond ik er natuurlijk ook anders in dan bij mensen die je minder goed kent. Het was prachtig weer en we hebben met zijn allen herinneringen opgehaald, terwijl wij de ballon langzaam van ons weg zagen vliegen. Het was erg indrukwekkend en voor ons ook het moment dat we echt het idee hadden dat Laatste Vlucht iets unieks kan bieden bij het afscheid.

Druk
Naast dit werk hebben wij allebei nog een 32-urige werkweek. Een druk leven, maar allemaal goed te combineren. Veel ballonverstrooiingen vinden plaats in het weekend. Onze kinderen kunnen dan naar opa en oma. Dat is voor ons natuurlijk ideaal. Veel van de andere werkzaamheden voor Laatste Vlucht doe ik ‘s avonds als de kinderen in bed liggen, of op mijn vrije dag. We hebben dus gelukkig nog genoeg tijd om samen leuke dingen te doen.

Open en eerlijk
Als ouder denk ik dat je vooral open en eerlijk moet zijn wanneer je te maken krijgt met het verlies van een dierbare. Kinderen hebben het dondersgoed door als er iets aan de hand is of als mama of papa verdrietig is. Deel je verdriet met ze en wees ook heel duidelijk dat degene die is overleden ook niet meer terugkomt. Het verhaal van het sterretje vind ik altijd erg mooi. Ze hoeven ‘s avonds maar omhoog te kijken en ze kunnen de overledene zien. Kinderen worden bij het regelen van de uitvaart vaak afzijdig gehouden. Ik denk juist dat het zou kunnen helpen om actief een rol te spelen. Het feit dat er van alles geregeld moet worden houdt je vaak in zo’n periode op de been. Je kind ziet dit en ziet dat jij van alles aan het doen bent om afscheid te nemen. Zelf willen zij op hun manier ook hun steentje bijdragen. Ook op dat gebied is een ballonverstrooiing ideaal. De kinderen kunnen hun eigen ballonnen oplaten die de grote ballon begeleiden op zijn weg omhoog.

Luisterend oor
Het is belangrijk om snel een inschatting te maken van de manier waarop mensen erin staan. Soms is het verdriet heel groot en zijn mensen heel afstandelijk. Vaak ontdooien ze dan later wel en komt het hele verhaal eruit. Anderen staan er weer heel nuchter in en maken er eigenlijk een soort afscheidsfeestje van. Zo is iedereen verschillend. Dat stukje luisterend oor vind ik ook erg belangrijk en ook het mooie van dit werk. Dat is dan ook uiteindelijk mijn doel: het is prachtig om mensen te helpen om het verlies van een dierbare een plekje te geven.

Meer weten over Laatste Vlucht? www.laatstevlucht.nl