Tussen het tweede en vijfde jaar is de taalontwikkeling in volle gang en ieder kind struikelt wel eens over zijn woorden. Toch kunnen sommige haperingen je als ouder ongerust maken. Vaak is die ongerustheid terecht, want je voelt zelf goed aan wanneer er iets misloopt.

Spreken is een complexe vaardigheid. Gedachten, ideeën of gevoelens dienen omgezet te worden in taal, in woorden en zinnen. Deze taal wordt omgezet in spraakbewegingen. Vervolgens worden alle spieren (meer dan 100!) die met spreken gemoeid zijn geïnstrueerd, om precies de goede beweging te maken, met precies de goede snelheid en kracht en precies op het goede moment. Dit vereist een grote mate van coördinatie en timing. Het is dus niet verwonderlijk dat dit bij jonge kinderen niet altijd goed lukt. Je hoort dan dat ze een klank of een stukje van een woord herhalen of een klank langer aanhouden dan nodig is. Deze onvloeiendheden kunnen onderdeel zijn van de spraaktaalontwikkeling van een kind. Bij 50 – 80% van de kinderen die op peuter- en kleuterleeftijd haperen, verdwijnt dit vanzelf weer op het moment dat ze hun ‘spraakapparaat’ beter kunnen besturen. Als een kind talig sterk is, kan het dit motorisch even niet zo gemakkelijk aan (de motoriek kan het niet bijfietsen a.h.w.). Het kind compenseert dat tijdsgebrek dan met stotters. Meestal merken kinderen dit zelf nog niet direct op.

Stotteren ontwikkelt zich vaak heel geleidelijk, en kan ook veranderlijk zijn. Soms lijkt het verdwenen; plotseling duikt het weer op. Wanneer het kind zelf door heeft dat het anders spreekt dan anderen kan het meerdere verschijnselen ontwikkelen omdat het stotteren met meer spanning gepaard gaat. Het gaat bijvoorbeeld met de ogen knipperen of lichaamsdelen meebewegen tijdens de stotter.
Bij sommige kinderen verdwijnt het stotteren niet en kan gevestigd stotteren ontstaan.
Er zijn factoren die het stotteren kunnen versterken of uitlokken. De belangrijkste zijn spanning en snelheid. Spanning kan ontstaan wanneer het evenwicht verstoord is tussen wat een kind kan (capaciteiten) en wat er van een kind wordt gevraagd, door de omgeving of door het kind zelf (eisen). Ook veel veranderingen in korte tijd kunnen meespelen bij het uitlokken van stotterend spreken. Daarnaast zullen bezorgdheid en irritatie van de omgeving m.b.t. het spreken, een kind het gevoel geven dat het iets fout doet en zo de spanning en dus de kans op stotteren vergroten.
In ieder geval is het belangrijk geen negatieve sfeer rond het stotteren te creëren. Als het kind er geen probleem van maakt, moeten ouders dat ook niet doen. Luister naar WAT een kind vertelt en niet naar HOE het vertelt. Adviezen als ‘zeg het nog eens, praat eens rustig, haal eerst adem enz.’ zijn vaak goed bedoeld, maar helpen meestal niet. Een jong kind heeft geen idee wat het dan anders moet doen, en krijgt bovendien het gevoel dat het iets fout doet, hetgeen de spanning weer kan verhogen.

Wanneer je bezorgd bent over het stotteren van je kind zoek dan hulp, want hoe eerder je hulp inroept, hoe groter de kans is dat je kind weer vloeiend gaat spreken. Wanneer de huisarts denkt dat het waarschijnlijk wel vanzelf over zal gaan maar je bezorgdheid blijft, zoek dan een stotterdeskundige in de buurt. Dit kan een logopedist zijn of een stottertherapeut. Deze kan samen met u nagaan wat er precies aan de hand is en of er al dan niet hulp geboden is.
Om uit te vinden of een kind normale onvloeiendheden vertoont of dat er een echt risico is op stotteren is een interactieve stottertest ontwikkeld, de Screening Lijst Stotteren (SLS). Deze vind je op www.stotteren.nl. Door de vragen in te vullen kan je zelf nagaan of je rustig kan afwachten of toch alert moet blijven en eventueel hulp moet inschakelen.

Geschreven door: Logopedist, Caroline Witmans