Vorig jaar gebeurde er het volgende.
Mijn oudste dochter, toen 8 jaar en in groep 5, komt naar me toe rennen. “Mama, volgende week heb ik een topotoets”, roept ze trots. Een wat? “Ja, mam, je weet wel, een topotoets”. Ze laat me de map zien die ze heeft meegekregen. Oké, het is topografie, nu snap ik het pas! In mijn tijd heette dit nog aardrijkskunde, klinkt een stuk gezelliger, vind ik. En een toets? Nou, dat gaat best ver op deze leeftijd. Gelukkig kan de juf me vertellen dat dit nog niet echt meegerekend wordt op haar rapport (sommige woorden veranderen nooit!), maar dat dit meer een voorbereiding is op volgend jaar, als ze wél echte toetsen gaan krijgen. Zo kunnen ze vast wennen aan het thuis leren, de spanning vóór een toets en het tempo waarin ze vragen moeten beantwoorden. Dit begrijp ik wel weer, en vind ik ook wel een goede zaak.
De eerste toets was nog wel te doen, alle provinciën met hoofdsteden. Leg maar eens uit waarom zoiets een provincie heet, maar dat even terzijde. De tweede, Noord-Holland, was zelfs een makkie! Tenslotte wonen we hier zelf, dus we komen regelmatig in plaatsen als Amsterdam, Hoorn, Alkmaar e.d. Toch moet ik toegeven dat ik niet wist dat het water tussen Texel en Den Helder het Marsdiep heet! Voor mij ook erg leerzaam allemaal. Deze twee toetsen doorstond ze moedig, geen spoor van nerveuze spanning of faalangst, maar we hebben dan ook heel goed geoefend. Ik weet hoe onzeker ik zelf als kind was, en ik hoop dat ik haar beter door deze schooltijd heen kan loodsen dan mijn ouders gedaan hebben (sorry pap en mam!). Overigens ben ik nooit blijven zitten en heb alles meteen gehaald! Maar ik was dan ook wel een erg slim kind…
De derde is pas echt moeilijk: Zuid-Holland. Mijn God, ik heb hier zelf echt de ballen verstand van! Den Haag en Rotterdam weet ik nog te vinden, maar dan houdt het toch echt een beetje op. Ze krijgen niet eens alleen steden, ook rivieren, kanalen en gebieden die hierbij horen. Het zal wel aan mij liggen, maar ik begrijp niet zo goed waarom ze moet weten waar Naaldwijk en Hoogvliet liggen. Sterker nog, van het gebied ‘Vijfherenlanden’ had ik zelf ook nog nooit gehoord! En dat ze Gorinchem moeten weten snap ik ook nog wel, dat ligt tenslotte aan een snelweg en kom je vaak tegen. Niet uit te spreken voor die kinderen trouwens, laat staan een beetje fatsoenlijk opschrijven! Gelukkig letten ze helemaal nog niet op de taalfouten, ook dat komt er volgend jaar bij.
Het kost haar deze keer verschrikkelijk veel tijd en moeite om dit erin gestampt te krijgen. Mij ook trouwens, tot het laatste moment zit ik met de lijst met antwoorden binnen handbereik! Tjonge, leuk hoor, die schooltijd van de kinderen. Ik word er zelf nóg slimmer van (kan haast niet meer, haha)! En over drie jaar val ik in de herhaling, met mijn jongste.
Samen zitten we regelmatig op haar bed, naast elkaar, zij de kaart van Zuid-Holland op schoot, ik de antwoorden een beetje verstopt naast me. Ze kan bijna geen seconde stil zitten, staat continu op haar kop of in een andere atletische houding. Ik moet me danig inhouden om niet boos te worden. Op zo’n moment komen er herinneringen naar boven van mijn eigen kindertijd. Voor zover ik weet, heb ik nooit ‘topo’ mee naar huis gekregen, volgens mij kregen wij dat pas op het Voortgezet Onderwijs. Ik kan er naast zitten hoor, maar goed. Ik weet wel dat ik altijd zwak was met de ‘tafels’ uit mijn hoofd leren, dus dat diende thuis te worden geoefend met mijn ouders. Mijn vader had hier absoluut geen geduld voor, dus het was mijn moeder die altijd de pineut was. Mijn vader keek wel altijd toe, en had een hoop commentaar. “Zit stil, hou je mond, doe gewoon, blijf nou eens normaal zitten”. Dit soort opmerkingen komen ineens naar boven drijven bij mij. En dan het gevoel wat ik erbij kreeg, alsof ik niets goed kon doen. Ze werden echt boos als ik het na drie keer nóg niet wist!
Met dit in mijn achterhoofd, probeer ik zo kalm mogelijk te blijven. Het lukt aardig! Pas als ze op haar kop onder het bed hangt, zeg ik er wat van. Het lijkt soms of ze niet geconcentreerd is, maar schijn bedriegt. En zoveel mogelijk herhalen werkt het best. Beter tien keer een kwartiertje oefenen dan twee uur achter elkaar. Dit zal ook wel informatie zijn die we vroeger niet hadden of zo, het zal toch niet zo zijn dat mijn ouders er eigenlijk helemaal geen zin in hadden?
De avond vóór de toets weet ze nog steeds twee dingen niet. Ik vraag wat ze gaat doen als ze het morgen niet weet. “Oh”, zegt ze luchtig, “dan zet ik gewoon een vraagteken neer.” Heel rustig, hoewel ik weet dat ze het erg jammer vindt. Ze wil zo graag goed zijn! Mijn angst, dat ze misschien te streng voor zichzelf is, blijkt totaal ongegrond. Het lijkt erop alsof ze haar eigen beperking weet en zich hierbij neerlegt. Niks geen spanning, nervositeit en faalangst. Gewoon je best doen! Ik ben supertrots, en hoop dat ze inderdaad meer zelfvertrouwen kweekt dan ik op die leeftijd.
Dit schooljaar krijgt ze weer topo, dezelfde toetsen. Nu moet ze het ook goed schrijven, hoewel dat nog steeds niet helemaal goed gaat. En ik? Ik weet nog steeds Naaldwijk en Hoogvliet niet op de kaart te vinden…

Geschreven door: Monique van Kuler